28. Najem rzeczy

Najem rzeczy to kontrakt konsensualny dwustronny zupełny. Jedna strona zobowiązuje się wydać innej jakiś przedmiot do czasowego używania, a druga zobowiązuje się do płacenia umówionego czynszu.

Przedmiotem najmu mogły być rzeczy ruchome i nieruchome niezużywalne. Rzeczy zużywalne mogły być przedmiotem najmu tylko, jeśli miały służyć np. do wystawienia na pokaz (nie mogły ulec zniszczeniu).

Zakres czynności, do których był uprawniony najemca z reguły był ściśle określony. Początkowo wynikał z samego charakteru przedmiotu najmu - mieszkanie mogło być wynajęte jedynie do używania, grunty także do pobierania pożytków. Z czasem zakres ustalali sami zainteresowani. W przypadku wykroczenia poza ten zakres mogło dojść do kradzieży używania.

Czynsz należał się nie tylko za czas korzystania przez najemcę z rzeczy, ale także za czas, gdy mógł skorzystać i nie skorzystał z własnej winy. Czynsz był bardzo niedogodny w latach nieurodzaju, więc dopuszczono żądanie obniżania na ów czas czynszu.

Szczególnie popularny był najem ziemi. Wiązało się z nim pewne ryzyko dla dłużników. Wierzyciel miał prawo zastawu na przedmiotach znajdujących się na tej ziemi, a więc do narzędzi pracy. Z czasem udostępniono najemnikom środek obrony - interdykt migracyjny. Mogli go użyć, jeśli locator nie pozwalał zabrać ich rzeczy.

Czas najmu był z reguły z góry określony. W innym wypadku najem kończył się na żądanie najemnik. Ziemię najmowano z reguły na okres 5 lat. Czas najmu był ściśle przestrzegany, wiązał również dziedziców. Jednostronne odstąpienie było dopuszczane wyjątkowo np. przy niepłaceniu czynszu przez 2 lata.

Strony dysponowały powództwami actio locati i actio conducti.