14. Poręczenie stypulacyjne

Poręczenie stypulacyjne (adpromissio) to najbardziej popularna forma umocnienia zobowiązania. Poręczenie stypulacyjne polegało na tym, że osoba trzecia zobowiązywała się do spłacenia już istniejącego długu. W ten sposób wierzyciel otrzymywał dodatkowe zabezpieczenie. Mógł egzekwować dług bądź od dotychczasowego dłużnika, bądź od poręczyciela.

Poręczenie stypulacyjne zachodziło jak stypulacja. Wierzyciel zadawał to samo pytanie dłużnikowi i poręczycielowi. Obaj zobowiązywali się do tego samego. Rozwiązanie zobowiązania następowało, gdy jeden z nich spełnił świadczenie.

Gaius wymienia trzy rodzaje poręczenia stypulacyjnego.

Najstarsze to sponsio. Było dostępne tylko dla obywateli rzymskich, dotyczyło tylko zobowiązań zaciągniętych przez stypulację, nie przechodziło na dłużników, obowiązywało przez 2 lata.

Kolejne to fideipromissio. Naśladowało ono co do zasad sponsio, z tą różnicą, iż było dostępne dla pelegrynów.

Najbardziej dostępne było fideiussio. Było ono ogólnie dostępne, dotyczyło wszystkich rodzajów zobowiązań, przechodziło na dłużników i miało ważność wieczystą.

Justynian zostawił jedynie fideiussio.

Wierzyciele często żądali większej ilości poręczycieli na zasadzie solidarności biernej. Z czasem - poręczyciele solidarni zyskali prawo żądania podziału długu.

Skutek konsumujący litis contestatio stanowił przeszkodę dla wierzycieli. Zlikwidował go Justynian.

Najlepiej rozwiniętą ochronę miało sponsio, które dysponowało nawet własnym powództwem i to in duplum. Fideipromissio i fideiussio można było dochodzić wtedy, gdy istniała osobna podstawa prawna.