27. Odpowiedzialność za wady towaru

Wady mogły mieć charakter prawny lub faktyczny. Odpowiedzialność za wady miała ścisły związek z kontraktami kupna-sprzedaży.

Po wykonaniu takiego kontraktu mogło się okazać, że sprzedawca sprzedał rzecz cudzą lub obciążoną ograniczonym prawem rzeczowym. Taki sprzedawca ponosił odpowiedzialność opartą na prawie ekwikcji.

Ekwikcja następowała, gdy osoba trzecia zrealizowała swoje prawo rzeczowe w procesie przeciw nabywcy i odebrała mu rzecz. Wtedy nabywca mógł dochodzić pretensji od sprzedawcy. Problem odpowiedzialności z tytułu ekwikcji mógł być rozwiązany na różne sposoby.

Jeśli nabywca przy kupnie mancypacyjnym został pozwany, to zawiadamiał o procesie sprzedawce i wzywał go do wzięcia w nim udziału. Jeśli ten odmówił i nastąpiła ekwikcja, to nabywca mógł się od sprzedawcy domagać podwójnej wysokości ceny za pomocą actio auctoritatis.

Przy kupnie konsensualnym stosowano stypulacje gwarancyjne, które nabywca mógł żądać przy zawarciu kontaktu. Z czasem taka stypulacja była oczywistym dodatkiem, jej złożenie można było wymusić.

W prawie klasycznym odpowiedzialność z tytułu ekwikcji włączono do kontraktu kupna-sprzedaży.

Przy wadach fizycznych w wypadku rzeczy oznaczonych gatunkowo świadczenie uważano za niewykonane i dochodzono należności z tego tytułu. Przy oznaczonych indywidualnie panowały osobne zasady w prawie cywilnym i pretorskim. Syntezy dokonał dopiero Justynian.

Ius civile zatrzymało się na granicy odpowiedzialności zawinionej.

W ius honorarium odpowiadał sprzedawca, który nie ujawnił wad odpowiadał nawet, jeśli o nich nie wiedział. Dysponowano powództwami actio redhibitoria - zwrot ceny za zwrot przedmiotu w ciągu 6 miesięcy oraz actio quani minoris - żądanie obniżenia ceny do rzeczywistej wartości w ciągu roku.

Obok powództw specjalnych stosowano też actio empti (miała charakter wieczysty).