38. Ogólna charakterystyka i podział zobowiązań z deliktów

Rzymski podział na sferę życia publicznego i prywatnego znajdował wyraz także w prawie, w dwojakim traktowaniu przestępstw. Jedne godziły w interes ogółu i podlegały represji ze strony państwa. Inne przestępstwa to delikty prywatne. Delikty prywatne były skierowane wobec interesom jednostkowym, majątkowym, osobistym. Ich dochodzenie należało do samych poszkodowanych. Tylko delikty prywatne stanowiły źródło powstawania zobowiązań.

Wyróżnia się delikty prawa cywilnego i prawa pretorskiego. Deliktami ius civile były: kradzież, rabunek, bezprawne wyrządzenie szkody i zniewaga. Deliktami ius honorarium były natomiast: dolus, metus, działanie na szkodę dłużnika, gorszenie niewolnika.

W Ustawie XII tablic - prywatna zemsta i prawo talionu.

Poszkodowani przez delikty mogli dochodzić swoich należności za pomocą powództw trojakiego rodzaju: karnych, odszkodowawczych i mieszanych.

Cechami powództw karnych były: jeśli szkodę odczuwali spadkobiercy, to też mogli wnieść powództwo, dochodzenie zniewagi osobistej wyłącznym prawem poszkodowanego, poszkodowany dochodził swoich pretensji od sprawcy jako osoby fizycznej.