56. Funkcje władzy ustawodawczej

1) funkcja ustrojodawcza - częściowe i całkowite zmiany Konstytucji (+tryb zmiany Konst.)

2) funkcja ustawodawcza - Parlament odgrywa ważną rolę w procesie ustawodawczym. Grupa 15 posłów oraz senat - prawo inicjatywy ustawodawczej. Sejm stanowi ustawy (procedura zwykła opisać etap sejmowy) i senat może nanosić poprawki (+udział senatu w procesie ust.). Ponadto każda z izb osobno, ale i wspólnie jako Zgromadzenie Narodowe, mogą podejmować uchwały.

3) funkcja kreacyjna - Parlament podejmuje decyzje dotyczące obsady personalnej naczelnych organów państwowych powołując i odwołując ich piastunów. Wśród stanowisk powoływanych przez Sejm są:

na wniosek marszałka lub 35 posłów:

Trybunał Stanu - na okres kadencji Sejmu - do czasu wyboru nowego składu Trybunału

członkowie KRS spośród posłów - do wyboru nowych członków

członkowie KRRiT spośród posłów - na 6 lat

RPO - 5 lat

prezes NIK - 6 lat

RPP, członkowie powoływani przez Sejm - 6 lat

GIODO - 4 lata

inne:

Trybunał Konstytucyjny - na 9 lat, Prezydium Sejmu albo co najmniej 50 posłów

prezes NBP - 6 lat, na wniosek Prezydenta RP

RPD - 5 lat, na wniosek Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, co najmniej 35 posłów lub co najmniej 15 senatorów

IPN - prezes na 5 lat na wniosek Rady Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz członkowie na 6 lat na wniosek zgromadzenia elektorów

Tryb wyboru: uchwała. Do wniosku dołącza się uzasadnienie, dane o kandydacie i jego zgodę na kandydowanie. Marszałek Sejmu zarządza doręczenie posłom druku zawierającego opinię komisji.

4) funkcja kontrolna - źródłem funkcji kontrolnej jest 95.2 Konst. Najczęstsze formy kontroli parlamentarnej:

1. udzielanie rządowi absolutorium,
2. powoływanie organów pomocniczych, którym powierza się kontrolę nad finansami publicznymi (np. izby obrachunkowe),
3. powoływanie komisji śledczych,

Sejmowa komisja śledcza – w polskim prawie konstytucyjnym (art 111 Konstytucji uprawnia sejm i po szczegóły odsyła do ustawy) komisja sejmowa powołana do zbadania określonej sprawy.

Została ustanowiona ustawą z 21 stycznia 1999, stała się nową, nieznaną wcześniej w polskiej praktyce parlamentarnej instytucją. Sejm nadał komisji śledczej uprawnienia prokuratorskie, a członkowie komisji uzyskali w ten sposób prawo do przesłuchiwania świadków zgodnie z zasadami kodeksu postępowania karnego. Zakończeniem pracy komisji sejmowej jest sprawozdanie, które może skutkować pociągnięciem wskazanych w nim osób do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu.

- Komisja powoływana jest do zbadania określonej sprawy. Powoływana jest ona przez Sejm w drodze uchwały bezwzględną większością głosów. Projekt uchwały, który powinien wskazywać potrzebę i cel powołania komisji, może być wniesiony przez Prezydium Sejmu lub co najmniej 46 posłów.

- W skład komisji może wchodzić 11 członków, którzy powinni odzwierciedlać reprezentację w Sejmie klubów parlamentarnych i kół poselskich, mających swoich przedstawicieli w Konwencie Seniorów, odpowiednio do jej liczebności.

4. wysłuchiwanie sprawozdań z działalności innych naczelnych organów państwowych,
5. kontrola wykonania ustawy budżetowej

Ogólną kontrole nad wykonaniem budżetu państwa sprawuje Sejm za pośrednictwem Najwyższej Izby Kontroli oraz Rady Ministrów a głównie Ministerstwo Finansów, który do prac kontrolnych wykorzystuje aparat finansowy oraz informacje zawarte w sprawozdaniach GUS-u sporządzonych przez poszczególnych dysponentów środowisk Budżetowych.

Minister Finansów dokonując kontroli wykonania budżetu sprawdza czy została zachowana zasada terminowości to znaczy terminowa realizacja dochodu określonych w budżecie i planach finansowych poszczególnych działach gospodarki budżetowej. Zasada dyscypliny finansowej dokonywania wydatków budżetu oraz zasada zachowania równowagi budżetowej, która zakłada, że wydatki mają pokrycie w dochodach budżetu. Złamanie tej zasady może spowodować wzrost deficytu budżetowego, przez co Ministerstwo Finansów będzie musiało zaciągnąć kredyt lub pożyczkę za nieprzestrzeganie dyscypliny budżetowej.

Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa Ministerstwo Finansów składa do 10 września roku budżetowego do komisji Finansów Publicznych. Sprawozdanie to obejmuje I półrocze roku budżetowego. Sprawozdanie roczne składane jest w Sejmie przez Ministerstwo Finansów do 30 maja roku następnego po roku budżetowym. Łącznie ze sprawozdaniem Ministerstwa Finansów zezwala na kontrole budżetu.

6. procedury interpelacyjne.

– PROCEDURY INTERPELACYJNE – (art. 115) to indywidualne wystąpienia poselskie, zawierające pytania na tle określonego stanu faktycznego, które mogą być kierowane tylko do członków RM i rodzą obowiązek udzielenia odpowiedzi w określonym terminie. Regulamin Sejmu rozwinął treść art. 115:

* INTERPELACJE (art. 192 i 193 RSejm):

→ dot. spraw o zasadniczym znaczeniu związanych z polityką państwa;

→ składana na piśmie do Marszałka, który niezwłocznie przesyła ją adresatowi;

→ Prezydium Sejmu może pozostawić interpelację bez biegu (gdy nie spełnia w/w wymogów) lub nakazać skreślenie sformułowań sprzecznych z Etyką Poselską;

→ na odpowiedź ma 21 dni, a w razie gdy zostanie uznana za niezadowalającą nadawca może żądać dodatkowych wyjaśnień tylko raz w terminie 30 dni, a na odpowiedź adresat ma 21 dni;

→ Marszałek informuje Sejm o przyjętych interpelacjach;

* INFORMACJE BIEŻĄCE (art. 194 RSejm):

→ może złożyć klub lub min. 15 posłów;

→ wniosek o przedstawienie na posiedzeniu Sejmu informacji bieżącej;

→ o przyjęciu tego wniosku rozstrzyga Prezydium po opinii Konwentu, a w braku jednomyślności Konwentu rozstrzyga Sejm;

→ przedstawienie jej odbywa się na posiedzeniu Sejmu i obejmuje wystąpienia wnioskodawcy i przedstawiciela RM, oraz innych posłów → przeprowadza się debatę;

* ZAPYTANIA (art. 195 RSejm) – składane na piśmie w sprawach o charakterze jednostkowym, dot. realizowanych przez RM zadań polityki wew. i zew. oraz zadań publicznych w adm. rząd.;

→ składanie i odpowiedź jak interpelacje;

* PYTANIA W SPRAWACH BIEŻĄCYCH (art. 196 RSejm) – zadawane ustnie na każdym posiedzeniu i wymagają bezpośredniej odpowiedzi;

→ konieczność poinformowania o nich na piśmie Marszałka na 12 godzin przed posiedzeniem, a o ich przyjęciu decyduje Prezydium po opinii Konwentu (do 11 pytań);

→ nie przeprowadza się dyskusji nad pytaniem/odpowiedzią, ale zadający może zadań pytanie dodatkowe;