Kurs Justice Michaela Sandela: Arystoteles

• państwo to najważniejsza ze wspólnot. Tak jak każda wspólnota powstaje w celu osiągnięcia jakiegoś dobra.
• Arystoteles rozkłada państwo na mniejsze wspólnoty. Pierwszą z nich jest związek kobiety i mężczyzny i związek pana i niewolnika. Są to, jak podkreśla Arystoteles, wspólnoty naturalne. Przy okazji Arystoteles krytykuje zrównywanie przez Barbarzyńców kobiety i niewolników. Inna jest zdaniem Arystotelesa rola kobiety i niewolnika.
• Z tych dwóch wspólnot powstaje dom, czyli rodzina. U ubogich wół zastępuje niewolnika. Dom - naturalna wspólnota, utrzymująca się trwale dla codziennego współżycia.
• Kolejna wspólnota to gmina wiejska. Jest to zespół rodzin, krewnych. Króluje w niej najstarszy (tak samo jak w rodzinie).
• Następną wspólnotą jest państwo. Istnieje ono, aby życie było dobre. Każde państwo powstaje na drodze naturalnego rozwoju, podobnie jak i pierwsze wspólnoty. Jest bowiem celem, do którego one zmierzają, natura zaś jest właśnie osiągnięciem celu.
• Człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie.
• Zwierzętom głos służy do wyrażania bólu i radości, człowiek ma mowę, która oprócz tego służy “do określania tego, co pożyteczne czy szkodliwe, jak również i tego, co sprawiedliwe czy też niesprawiedliwe.” -> Człowiek jako jedyne ze stworzeń ma zdolność rozróżniania dobra i zła, sprawiedliwości i niesprawiedliwości i tym podobnych.
• Ustroje właściwe a ustroje zwyrodniałe: “Otóż kiedy ta jednostka lub też niewielka grupa ludzi, czy w końcu i wielka ich liczba władają ku ogólnemu pożytkowi, to takie ustroje są z konieczności właściwe; jeśli natomiast mają na względzie tylko własną korzyść czy to jednostki, czy niewielkiej grupy, czy masy, to są to zwyrodnienia”
• Ustrojami właściwymi są: jeśli chodzi o panowanie jednostki - monarchia, jeśli chodzi o panowanie niewielu - arystokracja, kiedy panuje lud - politeja [rządy obywateli].
• Ustroje zwyrodniałe: “Zwyrodnieniami wspomnianych ustrojów są: w stosunku do królestwa tyrania, w stosunku do arystokracji oligarchia, a w stosunku do politei demokracja. Tyrania bowiem jest jedynowładztwem dla korzyści panującej jednostki, oligarchia [rządzi] dla korzyści bogaczy, a demokracja dla korzyści ubogich [-większości]; żadna z nich nie ma jednak na względzie dobra ogółu.”
• Bogatych jest zawsze mniej, dlatego choć teoretycznie mogłaby istnieć oligarchia ubogich i demokracja bogatych, to w praktyce tak nie jest.
• “Ale powie ktoś może, że to jest w ogólne niewłaściwe, by władało nie prawo, lecz człowiek, który podlega namiętnościom wstrząsającym duszą. Lecz jeśli będzie to prawo oligarchiczne lub demokratyczne, to cóż za różnica wobec podniesionych trudności? Wspomniane przedtem niesprawiedliwości zarówno przecież wystąpią.”
• Być może czynnikiem decydującym w państwie powinna być masa: “bo gdzie jest wielka liczba, tam każdy może posiadać pewną cząstkę cnoty i rozumu, a jeśli się razem złączą, to masa występuje jakby jeden człowiek o wielu nogach i rękach, ale i wielu zmysłach, a tym samym i o wzmożonych możliwościach w zakresie obyczajów i rozumu. Dlatego też masa lepiej sądzi dzieła muzyczne i poetyckie, a mianowicie jeden ocenia trafnie ten szczegół, drugi inny, a wszyscy razem — całość.”
• Masy jako indywidualności nie są zdolne do władzy, więc np. Solon wykluczył ich ze sprawowania urzędów, ale są zdolne do wybierania piastunów tych urzedów.
• “ocena domu nie należy jedynie do tego, który go budował, lecz lepiej nawet osądzi go ten, który z niego korzysta; podobnie ster lepiej oceni sternik niż cieśla okrętowy, ucztę zaś biesiadnik, a nie kucharz.”
• According to Aristotle, politics is about forming good character/cultivating the virtue of citizens/realizing the good life (and not only ensuring security etc)